" استرس، تنش و برانگیختگی بدنی و ذهنی در واکنش به حوادث و تغییراتی است که سازگاری فرد را برهم می زند."

تعاریف معروف استرس :

برانگیختگی ذهن و بدن در پاسخ به مطالباتی که به آن تحمیل شده  است.

نوعی ارتباط بین فرد و محیط می دانند که فرد آن را فراتر از منابع خود ارزیابی کرده و رفاه و بهزیستی وی را به مخاطره می اندازد.

ماهیت استرس ها

استرس مثبت (یوسترس): ازدواج، ارتقاء شغلی

استرس منفی (دیسترس): ترافیک، فشار کاری، مشکلات اقتصادی

1- عامل استرس زا :
محرکی است که پتانسیل ایجاد واکنش استرس، پاسخ جنگ و گریز را که کارکرد آن حفظ امنیت فرد است، دارد. مواجه شدن با یک حیوان خطرناک و یا احتمال تصادف با ماشین و یا سمبولیک مانند از دست دادن موقعیت، تهدید عزت نفس، از دست دادن یک ارتباط مهم، ازدحام و شلوغی باشد.

2- واکنش به استرس:

بدن تحت استرس باعث فعال سازی سیستم عصبی سمپاتیک و اصطلاح جنگ و گریز می گردد منابع انرژی بدن جهت مقابله با عامل تهدید کننده و یا فرار از آن فعال می شود. سیستم سمپاتیک به غدد آدرنال سیگنال داده تا هورمون های آدرنالین و کورتیزول را ترشح کند. این هورمون ها موجب تند شدن ضربان قلب، افزایش نرخ تنفس و اتساع عروق خونی در دست و پا می شود، فرایند گوارش تغییر کرده و سطح گلوکز برای مقابله با فوریت افزایش می یابد. این پاسخ سیستم سمپاتیک نسبتا فوری بوده و هدف آن آماده کردن بدن برای پاسخ به یک موقعیت اورژانسی یا استرس حاد است. وقتی بحران می گذرد بدن معمولا به حالت قبل بدون استرس بازمی گردد. ریشه در حفظ بقا دارد.

انواع استرس

استرس حاد :

شایع ترین نوع استرس بوده و از فشارها و موارد مورد انتظار نزدیک ناشی می شود. در مقادیر کم هیجان انگیز ولی در مقادیر زیاد فرسوده کننده می شود و موجب تنش سردرد و مشکلات گوارشی می گردد تشخیص این نوع استرس به راحتی توسط فرد صورت می پذیرد و بدلیل کوتاه مدت بودن زمان لازم برای آسیب پذیری به بدن را ندارد.

علائم این نوع استرس : 

تشویش هیجانی، خشم و تحریک پذیری و اضطراب و افسردگی سه عامل اصلی استرس حاد است، مشکلات عضلانی شامل سردرد، کمر درد، درد در قسمت فک و تنش های عضلانی باعث کشیدگی عضلات و تاندون ها و مشکلات در رباط ها می شود. مشکلات معده و روده مانند سوزش معده، اسهال، یبوست، نفخ شکم و سندرم روده تحریک پذیر و برانگیختگی بیش از حد فیزیولوژیک گذرا که منتهی به افزایش فشارخون، ضربان قلب، تعریق کف دست، تپش قلب، گیجی، سردردهای میگرنی، سردی دست ها و پاها، کوتاهی تنفس و درد در قفسه سینه می شود. استرس حاد خیلی شایع بوده و قابل مدیریت است اما استرس حاد شدی (تروما ) وجود دارد که حوادثی است که در آن فرد با واقعه ای مواجه شده و یا شاهد آن بوده است مانند حمله فیزیکی، شکنجه و بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله. موجب بروز علائم و یا اختلال استرس پس از سانحه  (PTSD) در فرد شود.

استرس حاد اپیزودیک :

وقتی در معرض استرس های مکرر قرار بگیریم معمولا بیش از حد برانگیخته، تحریک پذیر و مضطرب هستند. همیشه در عجله هستند و گاهی تحریک پذیری شان تبدیل به خصومت می شود. روابط بین فردی و کار یک منبع مهم استرس است. افراد دارای تیپ A دچار این مشکل هستند که مستلزم مداخلات هستند.

استرس مزمن :

استرس حاد می تواند مهیج و هیجان انگیز باشد، استرس مزمن اینگونه نیست. این استرس، آزار دهنده و فرساینده است و روزها، ماه ها و حتی سال ها طول می کشد. استرس مزمن، بدن، ذهن و زندگی را فرسوده می کند. آن استرس فقر، خانواده پر تعارض، گیر افتادن در یک زندگی زناشویی و یا شغلی است که فرد از آن راضی نیست و آن را دوست ندارد. استرسی است که تمامی ندارد و فرد راه فراری از آن نمی بیند

مدیریت استرس :

هدف مدیریت استرس حذف استرس نیست زندگی بدون استرس فاقد هرگونه هیجان و لذتی خواهد بود و حد بهینه استرس بشدت مطلوب و باعث رشد و بهبود عملکرد می گردد. هدف باید محدود کردن اثرات مضر استرس و حفظ سلامت و سرزندگی و شادابی باشد. به عبارت دیگر هدف این است که کنترل استرس زندگی را به دست بگیریم.

بهترین کار پیشگیری از بروز استرس می باشد و هدف از پیشگیری همان حذف استرس های غیر ضروری است.

1.حوادث زندگی و استرس :

 ایجاد یک ارتباط جدید خود یک عامل استرس زاست، (در آغاز ممکن است یک استرس خوب و یا یوسترس باشد) اما اگر در انتخاب این فرد اشتباه کرده باشید و مجبور باشید آن را قطع کنید، قطع ارتباط نیز در فرد استرس ایجاد می کند چون باید دوباره خود را با وضعیت قبل از این ارتباط سازگار کند.

2.  دردسرهای روزانه و استرس مزمن :

دردسرهای روزانه یک بخش از زندگی هستند ضرب الاجل ها، ترافیک، مسائل شغلی و وضعیت ظاهر بیشترین شدت را دارند.

3. تحلیل موفقیت :

یکی از منابع استرس، شکست در انجام کارهاست که می تواند موجب کاهش اعتماد بنفس و عزت نفس شود.مهارت مهمی که به پیشگیری از وقوع این استرس کمک می کند خودآگاهی و تحلیل موفقیت هاست. برای این منظور فرد باید مهمترین موفقیت های خود و دلایل آن را یادداشت کند.و سپس نقاط قوتی را که موجب دست یابی به آنها شده،فهرست کند.

4.  مدیریت زمان :

همانطور که در بالا ذکر شد ضرب الاجل ها یا فشارهای زمانی برای انجام دادن کارها یکی از منابع شایع استرس محسوب می شود. معمولا افرادی بیشتر تحت تاثیر این عامل استرس زا قرار می گیرند که حجم کارهایشان زیاد بوده و قادر به مدیریت مناسب زمان نیز نیستند.